Spłaciłeś kredyt konsumencki przed czasem? Dowiedz się jak odzyskać pieniądze od banku!
Przepisy dotyczące usług finansowych powinny być jednoznaczne i nie budzić wątpliwości interpretacyjnych. Jednak w praktyce często zdarza się, że regulacje są różnie interpretowane przez sądy, a także prawników. Jeszcze do niedawna podobna sytuacja dotyczyła art. 49 Ustawy o Kredycie konsumenckim. Zmienił to dopiero wyrok TSUE z 11 września 2019 roku.
Liczba postępowań sądowych w bankach stanowi 2,03% liczby kredytów udzielonych w walucie szwajcarskiej. Związek Banków Polskich podał, że od początku 2017 roku do września 2019 roku zapadały wyroki na korzyść instytucji finansowych w 1019 sprawach, natomiast pozytywnie dla kredytobiorców zakończyło się tylko 117 spraw. W 2017 roku łączna liczba spraw wygranych prawomocnym wyrokiem przez banki wyniosła 358, w 2018 roku – 372, a w 2019 roku – 279. Natomiast liczba spraw przegranych przez banki wynosiła 40 w 2017 roku, 44 w 2018 roku oraz 33 w 2019 roku.
W całej działalności kredytowej banków zdecydowana większość zagadnień spornych na linii instytucja finansowa-klient była rozstrzygana na etapie zgłoszonej reklamacji. W 2019 roku w stosunku do roku poprzedniego liczba reklamacji załatwianych samodzielnie przez banki wzrosła o 10,2%. Zwiększyła się także ilość rozpatrzonych reklamacji. Dwie trzecie takich spraw zostało rozstrzygniętych na korzyść klienta, a niektóre z nich zostały rozpatrzone częściowo pozytywnie – to reklamacje uznające tylko część roszczeń pożyczkobiorcy.
Ustawa o Kredycie konsumenckim – art. 49
Ustawa o Kredycie konsumenckim weszła w życie 18 grudnia 2011 roku. Jej nowelizacja wprowadziła ważne zmiany dla wszystkich kredytodawców i kredytobiorców. Jedną z takich zmian było zmuszenie do przestrzegania przepisów tej ustawy firmy pożyczkowe oraz pośredników kredytowych. W przepisach uregulowano także obowiązki informacyjne pożyczkodawców wobec konsumenta przed zawarciem umowy. Zmieniła się także kwota,/ na jaką może zostać zaciągnięty kredyt konsumencki – nie może przekroczyć 255 550 zł lub równowartości tej sumy w walucie obcej. W ustawie wydłużono również termin odstąpienia przez klienta od umowy bez podania przyczyny. Obecnie wynosi on 14 dni. Jednak najwięcej kontrowersji wprowadza art. 49, który mówi, że „w przypadku spłaty całości kredytu przed terminem określonym w umowie, całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, chociażby konsument poniósł je przed tą spłatą”. Tutaj właśnie pojawiało się najwięcej nieporozumień.
Rzecznik Finansowy i UOKiK a banki
Rozbieżna interpretacja art. 49 Ustawy o Kredycie konsumenckim doprowadziła do sporu pomiędzy Rzecznikiem Finansowy i UOKiK a bankami Instytucje finansowe nie widzą problemu w zwracaniu odsetek i części składki ubezpieczeniowej w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu. Jednak nie zgadzały się na zwrot części pobranej prowizji. Według Związku Banków Polskich i innych bankowców zapisy ustawy w tym artykule dotyczą tylko kosztów, które mają związek z okresem kredytowania. Natomiast prowizja, według ich interpretacji, nie jest częścią płynności kredytowania. Z taką interpretacją banków nie zgadzają się Rzecznik Finansowy i Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. W 2016 roku wydali oni opinię, w której stwierdzili jednogłośnie, że w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu, kredytodawca jest zobowiązany obniżyć i zwrócić proporcjonalnie wszystkie koszty zobowiązania niezależnie od ich charakteru i czasu wpłaty (opłaty, prowizje itp.). Niestety, pomimo opinii Rzecznika Finansowego i UOKiK banki nadal ignorowały klientów i nie zwracały wszystkich kosztów. W końcu sprawa trafiła do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, ponieważ również sądy miały kłopot z interpretacją art. 49.
Wyrok TSUE zgodny z opinią Rzecznika Finansowego i UOKiK
11 września 2019 roku Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał wyrok w sprawie interpretacji art. 49 Ustawy o Kredycie konsumenckim. (obszerne informacje można znaleźć na blogu http://zwrotyprowizji.pl/orzeczenie-tsue-jesli-kredyt-zostal-wczesniej-splacony-mozesz-odzyskac-czesc-wszystkich-kosztow/) Ten wyrok jest zgodny z opinią Rzecznika Finansowego i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Trybunał stwierdził, że w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu kredytobiorcy należy się proporcjonalny zwrot poniesionych już kosztów.
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady o kredycie konsumenckim (2008/48/WE) daje klientowi prawo do wcześniejszej spłaty zadłużenia. Dodatkowo zgodnie z art. 16 (na nim oparto polski art. 49) konsument ma prawo do uzyskania proporcjonalnej zniżki całkowitego kosztu kredytu. Natomiast kredytodawca może wymagać dodatkowej opłaty, jednak nieprzekraczającej 1% kwoty kredytu, tylko w przypadku, gdy spłata przypada w okresie, gdy oprocentowanie kredytu jest stałe. W swoim wyroku TSUE odwołał się do dyrektywy z 2008 roku oraz do jej celu, jakim jest zapewnienie ochrony konsumentowi. TSUE stwierdził, że gdyby prowizja nie podlegała proporcjonalnemu zwrotowi, podobnie jak inne koszty, wtedy bank uzyskiwałby znaczne korzyści finansowe kosztem kredytobiorcy, a tego właśnie zakazuje wspomniana dyrektywa.
Opinia Rzecznik Finansowego, UOKiK oraz wyrok TSUE nie pozostawiają wątpliwości, jak interpretować art. 49 Ustawy o Kredycie konsumenckim. Szczególnie wyrok TSUE jest ważną wytyczną dla sądów polskich. Jasne powinno być dla kredytodawców oraz kredytobiorców, że w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu proporcjonalnemu zwrotowi podlegają wszystkie koszty, łącznie z prowizją, opłatą przygotowawczą i ubezpieczeniem. Wkrótce przekonamy się, jakie będą pierwsze wyroki polskich sądów w sprawie zwrotu kosztów kredytów i pożyczek po orzeczeniu TSUE.