Kleszcze – co warto o nich wiedzieć i jak się przed nimi bronić.

Kleszcze i choroby odkleszczoweKleszcze powodują choroby odkleszczowe, które mogą zakończyć się śmiercią.

Jedne stawonogi kategoryzujemy jako pożyteczne, a inne stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi. Do tej drugiej kategorii zaliczamy m.in. właśnie kleszcze, pajęczaki, będące roztoczami, nieprzekraczającymi 3 cm długości. Kleszcze występują w środowiskach ciepłych i wilgotnych, do których należy w zasadzie większość terenów bogatych w roślinność, jak chociażby pola, łąki, lasy czy parki miejskie. Powodują one choroby odkleszczowe.

Kleszcze – co warto o nich wiedzieć

Są to pasożyty zwierząt i ludzi, do których się przytwierdzają. Żywią się krwią swoich żywicieli, którą mogą pobierać nawet przez 2 tygodnie, z dnia na dzień powiększając swoje rozmiary. Z tego względu często o ukąszeniu przez kleszcza zdajemy sobie sprawę dopiero wtedy, gdy zwierzę w znacznym stopniu opije się już naszą krwią i urośnie. Pasożyty te są w stanie przetrwać nawet chłodne jesienne miesiące, dopóki temperatura nie spadnie poniżej 5ºC. Najbardziej aktywne są późną wiosną oraz latem, podczas najcieplejszych pór roku, jednak zmiany klimatyczne, a przede wszystkim globalne ocieplenie, którego skutki obserwujemy z roku na rok coraz bardziej, powodują, że zimy w naszym kraju nie są już tak mroźne, jak jeszcze kilka lat temu, przez co przyjmuje się, że kleszcze są w stanie przetrwać również tę porę roku.

Ukąszenie przez kleszcza – jak się zachować?

Kleszcze i choroby odkleszczowe

Kleszcze powodują choroby odkleszczowe, które mogą zakończyć się śmiercią.

Osoby mieszkające na wsi lub w pobliżu lasów z pewnością znają ukąszone osoby albo same przeżyły nieprzyjemne spotkanie z kleszczem. Jeśli już zdarzy nam się taki „zaszczyt”, należy przede wszystkim zachować spokój. Próba wyjęcia pasożyta w pośpiechu przeważnie kończy się niepowodzeniem i pozostawieniem jego główki w skórze. Jeżeli kleszcz znajduje się w miejscu dostępnym dla naszego wzroku (np. na którejś z rąk), to możemy w łatwy sposób się go pozbyć przy użyciu pęsety. Przeprowadzając zabieg samodzielnie lub z pomocą drugiej osoby należy złapać pęsetą ciało kleszcza, najlepiej jak najbliżej skóry, i wyciągnąć go jednym pociągnięciem, by zminimalizować uszkodzenie kleszcza. Miejsce ukąszenia odkazić. Nie jest to jednak proste zadanie – kleszcze wytwarzają pewnego rodzaju maź, która przytwierdza je do ciała żywiciela. Najlepszym rozwiązaniem byłoby udanie się do szpitala. Takie rozwiązanie daje pewność, że kleszcz zostanie wyciągnięty poprawnie, a rana właściwie odkażona. Co najważniejsze, pajęczak zostaje wówczas poddany badaniom w celu wykluczenia możliwości przenoszenia przez niego chorób.

Kleszcze: Badania w kierunku chorób odkleszczowych

Jeśli zauważymy na swoim ciele rumień wędrujący, jest duże prawdopodobieństwo, że mamy boreliozę, ale nie zawsze musi on występować. W celu jej wykluczenia, po kontakcie z kleszczem powinniśmy zrobić badania krwi pod kątem przeciwciał powstałych w czasie pierwszego kontaktu z antygenem, jakim są bakterie wywołujące boreliozę. Są to badania wykrywające IgM i IgG, które następnie potwierdza się kolejnymi badaniami – testami ELISA i kontrolnym Westernblot, bazującym już na konkretnym typie bakterii. W celu uniknięcia nieprzyjemności związanych z atakiem kleszcza pamiętaj, by przed każdą wizytą w lesie, górach czy na polu, stosować długą, w pełni zakrywającą skórę odzież ochronną oraz produkty aromatyczne w sprayu do odstraszania potencjalnych pasożytów. Jeśli pojawiają się trudności diagnostyczne boreliozy, lekarz może zlecić specjalistyczne badanie LTT, które pozwala stwierdzić, czy mamy do czynienia z aktywną infekcją.

Choroby przenoszone przez kleszcze

Tak, jak komary kojarzone są z malarią, tak i kleszcze mogą przenosić różnego rodzaju choroby. O ile malaria stanowi problem głównie na terenie Środkowej Afryki, Ameryki Południowej oraz Południowej Azji, borelioza staje się poważnym zagrożeniem dla ludzi z całego świata, nie tylko w regionach tropikalnych. Nie każdy z nich jest jednak nosicielem choroby. Szacuje się, że w Polsce ok. 1/3 tych pasożytów rozprzestrzenia boreliozę. Jednak kleszcze przenoszą także kilkanaście innych chorób, a niektóre z nich przedstawione są poniżej:

  • borelioza: choroba wywoływana przez bakterie – krętki bądź cysty Borrelia burgdorferi. W Polsce co roku zapada na nią ok. 20 tys. osób. Do głównych objawów należą: zaczerwienieniem skóry, powiększaniem się węzłów chłonnych, bóle stawów, głowy, nudności,
  • kleszczowe zapalenie mózgu: wirusowe zakażenie powodujące zapalenie opon mózgowych i ogólne uszkodzenie układu nerwowego. Zakazić się można również poprzez zjedzenie niedogotowanych produktów odzwierzęcych, wcześniej zakażonych wirusem. Objawy: mylące, typowe dla grypy – gorączka, bóle mięśni i kaszel. W późniejszym etapie choroby, jeżeli nie zostanie ona rozpoznana, pojawiają się silne bóle głowy i stany padaczkowe,
  • babeszjoza
  • anaplazmoza
  • bartoneloza

Oprócz powszechnych chorób, kleszcze mogą wywoływać również rozmaite reakcje alergiczne, związane z kontaktem enzymów obecnych w ich ślinie.

Zobacz: Zdrowie i Choroby