Nie jest tajemnicą, że żyjemy w czasach, w których dynamiczny proces starzenia się społeczeństw wydaje się nieodwracalny. Opublikowane w 2019 r. dane Głównego Urzędu Statystycznego wskazują, że w 2018 r. w naszym kraju żyło 9,39 mln osób po 60. roku życia. To niemal ćwierć społeczeństwa! W 2050 r. seniorzy mają stanowić ponad 40% ludności Polski. Tak duża grupa osób starszych wymaga odpowiedniej opieki i regulacji prawnych, które zagwarantują seniorom bezpieczeństwo zdrowotne, finansowe, emocjonalne. Co warto uznać za priorytety? O tym opowiedzą uczestnicy XXX Forum Ekonomicznego podczas panelu To nie jest kraj dla starych ludzi? Wzloty i upadki polityki senioralnej. Moderator panelu Remigiusz Zagorski – redaktor naczelny SlowoSeniora.pl i PolitykaSenioralna.pl.
Paneliści:
- Aleksandra Hadzik – Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego
-
Stanisław Szwed – Sekretarz Stanu Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej
-
Władysław Kosiniak-Kamysz – Prezes Polskie Stronnictwo Ludowe
-
Marek Kośny – Prodziekan Wydziału Ekonomii i Finansów Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu
-
Jolanta Perek-Białas – Adiunkt, Zakład Statystyki Stosowanej Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
-
Attila Fulop – Sekretarz Stanu ds. Społecznych Ministerstwo ds. Zasobów Ludzkich
Dostęp do opieki geriatrycznej
Zapewnienie właściwej opieki geriatrycznej ponad 9 milionom seniorów okazuje się w Polsce niezwykle trudne. Na tak liczną grupę obywateli potrzebujących szczególnej troski przypada zaledwie ok. 430 geriatrów! Polityka senioralna w kwestii zdrowia pozostawia wiele do życzenia. Przez brak dostępu do specjalistów cierpią głównie seniorzy z niewielkich miast i wiosek. Sytuacja mieszkańców miast jest jednak niewiele lepsza. Sposób finansowania leczenia przez NFZ, brak informacji i trudności ze znalezieniem odpowiedniego lekarza sprawiają, że osoby starsze częściej leczą się u wielu specjalistów jednocześnie zamiast u geriatry, który zadba o nich kompleksowo.
Polityka Senioralna: Forum Ekonomiczne
W trakcie pandemii COVID-19 szczególnie ważnym elementem programu zarządzania kryzysowego była ochrona osób starszych, które są szczególnie narażone na uszczerbek na zdrowiu bądź nawet utratę życia. Programy polityki społecznej wyhamowały w obliczu kryzysu, na przykład plany programów mieszkaniowych, wprowadzaliśmy jednak rozwiązania mające na celu ochronę seniorów. Czy faktycznie były one skuteczne? Jaką politykę senioralną powinniśmy implementować? Czy naprawdę kształtowanie pozytywnego postrzegania starości w społeczeństwie oraz wspieranie wszelkich form aktywności obywatelskiej, społecznej i kulturalnej są w tej kwestii najważniejsze? Jakie rozwiązania wdrażają inne kraje?
Nieopodatkowana emerytura
Zdrowie to jednak nie wszystko. Wbrew pozorom, seniorzy potrzebują środków do życia niewiele mniejszych niż osoby w wieku produkcyjnym. Warto pamiętać, że są grupą szczególnie narażoną na mnóstwo chorób, a warunki funkcjonowania mają niebagatelny wpływ na stan ich zdrowia. Tak prozaiczne kwestie jak zbilansowana, zdrowa dieta czy uczestnictwo w życiu społecznym i kulturalnym wymagają pewnych nakładów finansowych, a liczne opracowania naukowe jasno wskazują, że są to elementy wpływające na lepszą kondycję i jednocześnie podnoszące średnią długość życia. Niestety, w 2019 r. ponad 4% osób powyżej 65. roku życia żyło w skrajnym ubóstwie. Wśród emerytów odsetek ten wynosił 3,5%.
Jak poprawić sytuację materialną polskich seniorów? Pełna, nieopodatkowana emerytura choć częściowo zwiększyłaby ich stopę życiową. Co więcej, zniesienia podatku od emerytury byłoby wyrazem zasłużonego szacunku dla osób starszych. Każdy emeryt zdążył zapłacić już podatki, kiedy ciężko pracował na swoje obecne świadczenie. Ponowne odzieranie go z należnych mu, wypracowanych przez lata pieniędzy, wydaje się prawdziwym nonsensem. Zapewnienie osobom starszym pełnej emerytury bez dodatkowych opłat jawi się więc nie tylko jako troska o dobrobyt, ale też forma hołdu dla ich pracy, której efektem jest otaczająca nas rzeczywistość.
Ochrona prawna przed przestępstwami finansowymi
Troska o sytuację finansową osób starszych powinna być jednak wielowymiarowa. Równie ważne, co godne emerytury, jest bezpieczeństwo finansowe osób starszych. Od lat mówi się o zuchwałych oszustwach, których ofiarami padają właśnie seniorzy. Jako szczególnie bezbronni, łatwi do zmanipulowania, znajdują się na celowniku przestępców specjalizujących się w różnych formach naciągactwa i złodziejstwa. Popularne pokazy produktów, które najczęściej kończą się nakłanianiem do zakupu horrendalnie drogich towarów na haniebnych warunkach lub perfidne kradzieże “na wnuczka” czy “na policjanta” to prawdziwa plaga ostatnich lat. Ze statystyk Komendy Głównej Policji wynika, że w samym tylko 2018 r. seniorzy stracili w ten sposób ponad 60 mln złotych! Jak chronić osoby starsze przed przestępcami?
Konieczne są radykalne zmiany w Kodeksie Karnym. Oszustwa dokonywane na seniorach wyróżniają się szczególnie niskimi pobudkami, dlatego nie powinno być pobłażania dla osób, które się ich dopuszczają. Surowe kary za oszustwa i kradzieże na osobach starszych i niepełnosprawnych to wyraz sprawiedliwości pokoleniowej. To także swoista inwestycja w przyszłe generacje. Restrykcyjne prawo w tym zakresie pozwoli zrozumieć, że przestępstwa na słabszych i schorowanych są wyjątkowo haniebne. Choć to nadzwyczaj optymistyczna wizja, takie zmiany prawne mogą stać się wyjściem do ogólnej zmiany mentalności młodego pokolenia, sprzyjając budowie dialogu międzypokoleniowego.
Troska o osoby starsze to nie przywilej seniorów, a obowiązek młodszych pokoleń. Dbając o starsze pokolenie, politycy i samorządowcy nie tylko okazują szacunek, ale przede wszystkim wdzięczność za dokonania seniorów. To w końcu wcześniejsze generacje stworzyły świat, w którym teraz wszyscy żyjemy i choć może nam nie odpowiadać wiele jego aspektów, to jednak seniorom należy się opieka i bezpieczeństwo z naszej strony.