Urazy pojawiają się w najmniej oczekiwanych momentach, zwłaszcza latem, kiedy nadrabiamy zaległości wielomiesięcznego siedzącego trybu życia. Każdy z nas powinien znać podstawowe zasady postępowania w razie wypadku, które złagodzą ból, skrócą czas rekonwalescencji i pozwolą na bezpieczny transport do punktu pierwszej pomocy.
Uraz kończyny
Najczęściej mamy do czynienia ze skręceniem stawu skokowego lub kolanowego, czyli urazem polegającym na przekroczeniu fizjologicznego zakresu ruchu w stawie. Poszkodowany może poruszać nogą, jednak próba chodzenia kończy się silnym bólem. Jeśli w okolicy urazu pojawia się obrzęk i zasinienie, świadczy to o prawdopodobnym uszkodzeniu torebki stawowej. Podobny mechanizm urazu występuje podczas zwichnięcia, kiedy to następuje trwała lub chwilowa utrata kontaktu powierzchni z rozerwaniem torebki i więzadeł. Jeśli po urazie następuje deformacja obrysu stawu, może być konieczne nastawienie, czyli przywrócenie prawidłowego położenia kości. W takiej sytuacji niezbędna jest wizyta na oddziale ratunkowym, ponieważ może wiązać się ona z powstaniem niedokrwienia w uszkodzonej kończynie. We wszystkich tych przypadkach należy zastosować zasadę RICE:
R – rest – odpoczynek od aktywności fizycznej i odciążenie uszkodzonych tkanek.
I – ice – w pierwszych dobach zaleca się stosowanie okładów chłodzących zmniejszających obrzęk i dolegliwości bólowe.
C – compression – zastosowanie ucisku, który ma zmniejszać obrzęk.
E – elevation – utrzymywanie uszkodzonej kończyny powyżej poziomu serca.
W walce z bólem pourazowym stosuje się zwykle niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), które działają nie tylko przeciwbólowo, ale i przeciwzapalnie. Można je stosować zewnętrznie lub doustnie. Spośród NLPZ stosowanych doustnie można zastosować dostępny bez recepty deksketoprofen. Deksketoprofen charakteryzuje się szybkim początkiem działania przeciwbólowego. Można je przyjmować na pusty żołądek (np. tabletki 30 min przed posiłkiem, granulat 15 min przed posiłkiem), co umożliwia szybsze rozpoczęcie działania leku. Jest to szczególnie istotne w przypadku bólu ostrego. Przed zastosowaniem leku warto skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.
Rozcięcie skóry
Płytkie rozcięcia możemy samodzielnie zaopatrzyć w domu. Należy przemyć ranę letnią wodą z dodatkiem mydła, a następnie dokładnie odkazić. Po osuszeniu rany można założyć jałowy opatrunek z gazy. Jeśli występuje silne krwawienie – uciśnij ranę. Jeśli rana jest głęboka, zanieczyszczona lub rozległa, niezbędna jest wizyta u lekarza, który zaopatrzy ją i jeśli będzie takie wskazanie, poda zastrzyk przeciwtężcowy.
Oparzenia
Wyróżniamy trzy stopnie oparzeń. Pierwsze to powierzchowne zaczerwienienie skóry, w którym uszkodzenie obejmuje tylko naskórek. Drugi stopień to uszkodzenie skóry właściwiej z pojawieniem się pęcherzy. Trzeci i czwarty to oparzenia uszkadzające głębsze warstwy mięśni i kości. W pierwszej pomocy przy oparzeniach najważniejsze jest schłodzenie rany bieżącą wodą. Kiedy oparzenia są rozległe, należy wezwać pogotowie, ponieważ stan poszkodowanego może się pogarszać z każdą minutą. Na schłodzone oparzenia świetnie sprawdzi się opatrunek hydrożelowy, który warto mieć w swojej domowej apteczce. Jeśli go nie mamy, a musimy zabezpieczyć ranę na czas transportu, należy użyć jałowych gaz nasączonych wodą. Oparzenia są bardzo bolesne, dlatego w tym przypadku warto wziąć leki przeciwbólowe.