Znaczna część osób w starszym wieku ogranicza swoja aktywność fizyczną. Jednym z głównych powodów jest pojawiający się ból. Jeżeli mnie boli to się nie ruszam. Takie myślenie prowadzi do pogłębienia schorzeń. Rozwiązaniem mogą być środki farmakologiczne – ale czy jedynym? Pomocna w zdrowej walce z bólem może okazać się wibroterapia.
Nie będziemy młodsi
Coraz lepsza opieka medyczna i świadomość jak styl życia wpływa na zdrowie powoduje wzrost liczebności osób w wieku poprodukcyjnym oraz wydłużenie długości życia. Średnia długość życia mężczyzn to 70,7 lat a kobiet 79,2 lata (1). Pomyślne starzenie się to osiągnięcie wieku starości z małym ryzykiem chorób i niedołężności, z wysoką sprawnością umysłową i fizyczną oraz utrzymaną aktywnością życiową. Równie ważne jest zachowanie aktywności w sferze kontaktów społecznych i towarzyskich (2,3).
Różnorodna aktywność w życiu osoby starszej jest niezmiernie ważna wpływająca pomyślnie na proces starzenia się. Stwarza szansę na kontaktowanie i porozumiewanie się z innymi ludźmi, umożliwia zaspokojenie potrzeb bio-psychospołecznych, daje poczucie satysfakcji.
Jest warunkiem odgrywania ról społecznych, funkcjonowania w grupie, w społeczeństwie. Jej brak może powodować samotność, izolację społeczną, postępującą niesprawność, a nawet przedwczesną umieralność wśród osób w starszym wieku. Ważnym elementem pomyślnego starzenia się jest aktywność fizyczna. Znaczna część osób w starszym wieku ogranicza swoja aktywność do codziennych czynności tj. zakupy, gotowanie, sprzątanie, praca a przecież wysoka aktywność fizyczna to ważny czynnik prognozujący dłuższe życie, umożliwia ludziom starszym zachowanie autonomii i poprawy jakości ich życia (4). Aktywność fizyczna wpływa na siłę mięśniową osób starszych, koordynację i równowagę oraz redukcję ryzyka upadków (5).
Czynniki wywołujące choroby
Brak aktywności fizycznej, zły styl życia powoduje szybsze narastanie problemów chorobowych w tym chorób narządu ruchu. Czynniki odpowiedzialne za ten wzrost to:
- nagromadzenie się w ciągu życia uszkodzeń tkanek w układzie ruchu,
- starzenie się układu immunologicznego, czego efektem jest zmieniona odporność na niektóre antygeny i zwiększona skłonność do tworzenia czynników prozapalnych,
- starzenie się struktur tkanki łącznej, a szczególnie utrata sprężystości chrząstki i osłabienie jej zdolności naprawczych oraz mniejsza sprawność układu mięśniowego i nerwowego, których prawidłowe funkcjonowanie zabezpiecza właściwą pracę stawów.
Pierwszym objawem zmian w obrębie stawów jest ból, następnie uczucie sztywności zwłaszcza w godzinach porannych lub zastanie się stawów – uczucie sztywności po krótkich okresach bezczynności takich jak siedzenie czy leżenie. Przyczyną bólu stawów w tym stawów biodrowych może być choroba zwyrodnieniowa stawów pojawiająca się w wieku 40 – 60 lat głównie u kobiet.
Czynnikami ryzyka powstawania tej choroby są nadwaga, czynniki mechaniczne tj. praca czy sport, wady postawy, choroby metaboliczne i endokrynologiczne. Pierwsze objawy to oprócz bólu, ograniczenie ruchomości, sztywność po bezruchu. Innym objawem chorobowym często określanym jako ból biodra jest zespół krętarzowy objawiający się bólem narastającym przy chodzeniu. Często tzw. ból biodra powodują zmiany w obrębie odcinka krzyżowo lędźwiowego kręgosłupa lub stawów krzyżowo biodrowych (6).
Metody walki z bólem
Najczęściej stosowaną metodą walki z bólem są tabletki przeciwbólowe. Jest to leczenie objawowe o charakterze krótkoterminowym. W tym celu stosowane są leki z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Leki te sprzedawane jako leki OTC (Over the Counter) są sprzedawane bez recepty i bez potrzeby konsultacji z lekarzem. Z jednej strony ułatwiają samoleczenie z drugiej strony istnieje ryzyko nieświadomego przedawkowania substancji czynnych.
Przewlekłe stosowanie leków przeciwbólowych może w dalszej perspektywie doprowadzić do nawykowego sięgania po tego typu leki nie tylko w wypadku rzeczywistego bólu, ale także w przypadku złego samopoczucia (7).
Nadużywanie środków przeciwbólowych dostępnych bez recepty mają niekorzystny wpływ na zachowanie równowagi flory bakteryjnej jelit. Leki te mogą negatywnie wpłynąć na szczelność naszych jelit i tym samym ułatwić przenikanie bakterii z przewodu pokarmowego do układu krążenia, co zwiększa ryzyko pojawienia się dolegliwości zdrowotnych (8). Przy niepełnej kontroli bólu, lub przy obecności objawów niepożądanych, lekami ratującymi w przewlekłym bólu stawów są słabe opioidy (9). Jednak wraz z coraz dłuższym przyjmowaniem opioidów pojawia się zjawisko tolerancji na opioidy – lek będzie działał coraz słabiej, co powoduje konieczność zwiększania jego dawek. Doprowadza to często do uzależnienie od stosowanych leków (10). Postępowanie lecznicze stosowane w chorobach narządu ruchu to eliminacja czynników ryzyka takich jak nadwaga i otyłość oraz profilaktyka upadków urazów przez ćwiczenia fizyczne wzmacniające siłę mięśniową zapobiegające ograniczeniom zakresu ruchu w stawach (11).
Dopełnieniem procesu leczenia jest zindywidualizowana fizykoterapia uwzględniająca potrzeby pacjenta. Bezpośrednie przeciwbólowe działanie zabiegów fizykalnych i baleonologicznych wynika z oddziaływania na układ nerwowy (12). Zmniejszenie doznań bólowych następuje poprzez poprawę ukrwienia w miejscu objętym zabiegiem, stymulację wydzielania związków o działaniu przeciwbólowym oraz zmniejszenie nadmiernego napięcia mięśniowego i aparatu więzadłowego (13).
Wibroterapia – na ból biodra
Metodą walki z bólem, która ostatnio zdobywa coraz więcej zwolenników jest zastosowanie drgań o niskiej częstotliwości. Wielokrotny impuls mechaniczny powoduje aktywację pracy układu krwionośnego oraz limfatycznego. Dochodzi do wzrostu przepływu krwi i wzmożonego wydzielania histaminy. Poprzez działanie na receptory czucia głębokiego obniża się tonus mięśniowy, który może być przyczyną bolesności (14). Mechaniczne działanie impulsów, działające na zasadzie masażu wibracyjnego, wywołuje wzmożone wydzielanie endorfin, biorących udział w obniżeniu progu pobudliwości bólowej, oraz dochodzi do wzmożonego wydzielania dopaminy oraz serotoniny (15). Terapia wibracyjna stosuje wibracje o niskich częstotliwościach w leczeniu bólu. Przeciwbólowe działanie terapii wibracyjnej można sprawdzić za pomocą rehabilitacyjnego Aparatu Masującego Vitberg. W urządzeniu tym stosuje się drgania mechaniczne o różnym natężeniu, stosowane miejscowo.
Produkt medyczny RAM Vitberg+ to zestaw aktywnych modułów i nieaktywnych zagłówków przeznaczonych do łagodzenia bólu, rozluźnieniu masowanych tkanek, wzmacnianiu układu ruchu czy pobudzaniu układu krążenia. Głównym elementem jest moduł bazowy wyposażony w kilka programów działania. Dodatkowo aktywne moduły w tym moduł biodra umożliwiają właściwe ułożenie ciała na powierzchni wibrującej, tak, aby skuteczność zabiegu była jak największa. Masaż za pomocą modułu biodra pomaga w usprawnianiu działania stawów biodrowych oraz zwiększeniu ich ruchomości. To metoda wspomagająca inne formy terapeutyczne w tym ćwiczenia fizyczne lub wspomagająca siłę mięśniową u osób, które nie mogą wykonywać tradycyjnych ćwiczeń. Dodatkowym bonusem może być zmniejszenie cellulitu, poprawa kolorytu skóry i zmniejszenie obwodu bioder.
Gdzie można stosować terapię wibracyjną? Najlepiej w swoim domu za pomocą produktu medycznego RAM Vitberg+ , który oferuje nam także wiele innych programów tj. kolana, szyja, nogi, metabolizm czy relaks.
Zestaw do wibroterapii bioder, model RAM Vitberg+.
Bibliografia:
- Krzyszkowski J.: Usługi opiekuńcze dla ludzi starych w miejscu zamieszkania w krajach UE i w Polsce. W: Kowalewski J., Szukalski P.: Starość i starzenie się jako doświadczenie jednostki i zbiorowości ludzkich. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2006; 152–153
- Gryglewska B.: Prewencja gerontologiczna. W: Grodzicki T., Kocemba J., Skalska A.: Geriatria z elementami gerontologii ogólnej. Via Medica, Gdańsk 2006; 47–52
- Wizner B.: Prewencja gerontologiczna. W: Grodzicki T., Kocemba J., Skalska A.: Geriatria z elementami gerontologii ogólnej. Via Medica, Gdańsk 2006; 53–59.
- Kaczmarczyk M, Trafiałek E. Aktywizacja osób w starszym wieku jako szansa na pomyślne starzenie. Gerontologia Polska 2007. tom 15, nr 4, 116–118
- Reiner M, Niermann C, Jekauc D, et al. Long-term health benefits of physical activity-a systematic review of longitudinal studies. BMC Public Health. 2013;13:813.
- Zimmerman-Górska I: Choroby reumatyczne w wieku podeszłym. [W:]. Reumatologia kliniczna. Wyd. I. Warszawa: PZWL 2008; 1117-1125
- Wójtowicz-Chomicz K, Borzęcki A,. Stosowanie leków przeciwbólowych z grupy OTC przez studentów Wydziału Lekarskiego UM w Lublinie. Family Medicine & Primary Care Review 2011, 13, 2: 254–256
- Pujer K.(red.) Problemy nauk medycznych i nauk o zdrowiu. Tom 1 Wydawnictwo Exante. Wrocław 2017
- Leszczyński P, Pawlak-Buś K. Choroba zwyrodnieniowa stawów – epidemia XXI wieku. Farmacja współczesna 2008; 1: 79-87
- Zylicz Z., Krajnik M. Hiperalgezja opioidowa jako problem w leczeniu bólu. Mechanizmy powstawania, rozpoznanie i leczenie. Medycyna Paliatywna w Praktyce 2007, 1, 1, 16–23
- Kawasaki T, Kurosawa H, Ikeda H i wsp. Additive effect of glucosamine or risedronate for the treatment of osteoarthritis of the knee combined with home exercise: a prospective randomized 18-month trial. J Bone Miner Metab 2008; 26(3): 279-87.
- Demczyszak I., Wrzosek Z.: Współczesne metody elektroterapii bólu ze szczególnym uwzględnieniem przezskórnej elektro‑neuro‑stymulacji TENS. Fizjoter. 2001, 9 (3), 48–53.