Wpływ suplementów diety na zdrowie

Suplementy diety w aspekcie prawnym (rozporządzenie Parlamentu Europejskiego z 2002 roku) są po prostu żywnością. Występują w różnych postaciach umożliwiających wydzielenie odpowiedniej porcji np. ampułkach, fiolkach, saszetkach, tabletkach, drażetkach, syropach czy proszkach. Ich zadanie polega na uzupełnianiu codziennej diety w witaminy i składniki mineralne i zapobieganiu ewentualnym niedoborom składników odżywczych takich jak: witaminy A, B1, B2, B6, B12, C, D3, E, K, biotyna, kwas pantotenowy, kwas foliowy, niacyna oraz cynk, magnez, wapń, żelazo, miedź, jod,  mangan, sód, potas, selen, chrom, molibden czy związki fosforu, boru i krzemu. W skład suplementów diety często wchodzą zioła, aminokwasy, białka np. kolagen w tabletkach, błonnik czy tak ważne w naszym organizmie probiotyki, kwasy tłuszczowe i luteina.

Na co zwrócić uwagę sięgając po suplementy diety?

Dobry suplement diety powinien cechować się wysoką jakością. Podstawą wypuszczenia na rynek dobrego suplementu diety jest dbałość producentów o spełnienie szeregu norm i wymogów sanitarnych i jakościowych. Drugą równie ważną kwestią jest skład dobrego suplementu diety. Wykorzystywanie nowoczesnych technologii umożliwia zamknięcie w jednej porcji coraz większej ilości składników. Dobry suplement diety to taki, którego skład jest dokładnie opisany na opakowaniu i w rzeczywistości nie odbiega od deklarowanych ilości substancji czynnych. Na opakowaniu powinny znaleźć się informacje:

• określenie „suplement diety”,
• nazwy kategorii substancji odżywczych lub substancji charakteryzujących produkt lub wskazanie charakteru tych substancji,
• porcję produktu zalecaną do spożycia w ciągu dnia,
• ostrzeżenie dotyczące nieprzekraczania zalecanej porcji do spożycia w ciągu dnia,
• stwierdzenie, że suplementy diety nie mogą być stosowane jako substytut (zamiennik) zróżnicowanej diety,
• 

  Suplementy diety z magnezem

  stwierdzenie, że suplementy diety powinny być przechowywane w sposób niedostępny dla małych dzieci.

Zawartość witamin i składników mineralnych oraz innych aktywnych składników suplementów diety powinny być podane w postaci liczbowej. Jednocześnie deklarowane w oznakowaniu zawartości witamin i składników mineralnych oraz innych substancji wykazujących efekt odżywczy lub inny efekt fizjologiczny powinny być podane  w przeliczeniu na zalecaną przez producenta do spożycia dzienną porcję produktu.

Informacje o zawartości witamin i składników mineralnych powinny być podane również w procentach w stosunku do referencyjnych wartości spożycia określonych w pkt 1 części A załącznika XIII do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności.

Oznakowanie, prezentacja i reklama suplementów diety nie mogą zawierać informacji stwierdzających lub sugerujących, że zbilansowana i zróżnicowana dieta nie może dostarczyć wystarczających dla organizmu ilości składników odżywczych.

Dokonując zakupu suplementu diety należy kierować się zdrowym rozsądkiem i zasadą ograniczonego zaufania. W każdej chwili można sprawdzić, czy dany suplement znajduje się w wykazie zgłoszonych suplementów diety i jaki jest jego status. Informacje te można znaleźć  na stronie internetowej Głównego Inspektoratu Sanitarnego www.rejestrzp.gis.gov.pl. Nie warto kupować preparatów, które w tym wykazie się nie znajdują. Niestety wciąż nie brakuje oszustów oferujących preparaty, które nie tylko nie działają ale nawet szkodzą zdrowiu.

Czy suplementy diety są bezpieczne?

Stosowanie suplementów diety jest bezpieczne pod warunkiem, że:

• zostały wybrane produkty pochodzące od znanych producentów, wytworzone zgodnie z obowiązującymi wymaganiami jakościowymi,
• zostały zakupione w sprawdzonych miejscach np. na Allegro z najlepszymi cenami suplementów od sprawdzonych sprzedawców,
• zostały dobrane po wcześniejszej konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub dietetykiem,
• są przyjmowane w odpowiednich porcjach. Przyjmowanie nawet dobrego suplementu diety w niewłaściwych ilościach może zagrażać zdrowiu. Należy zatem stosować się do informacji na opakowaniu.

Kiedy stosować suplementy diety?

W ostatnich latach obserwowany jest wzrost popularności suplementów diety, zarówno wśród osób zdrowych, jak i chorych. Decyzję o rozpoczęciu suplementacji podejmują najczęściej osoby, które:

• stosują dietę o wartości energetycznej poniżej 1500 kcal/dzień (dieta taka może nie w pełni dostarczyć wszystkich niezbędnych składników do organizmu),
• stosują dietę nieurozmaiconą, nieracjonalną (np. z przyczyn ekonomicznych),
• cierpią na nietolerancje lub alergie pokarmowe ( np. nietolerancja laktozy, która na skutek wykluczenia nabiału może w konsekwencji prowadzić do niedoboru wapnia w organizmie)
• z powodu pewnych preferencji smakowych unikają części produktów np. ryb morskich będących źródłem kwasów omega-3
• cierpią na infekcje górnych dróg oddechowych, co upośledza odczuwanie smaku i zapachu jednocześnie obniżając apetyt

Szczególnie zainteresowane suplementami diety mogą być osoby w starszym wieku. W Polsce osoby w starszym wieku czyli powyżej 60. roku życia stanowią blisko 23% społeczeństwa. Według prognozy demograficznej GUS, w 2050 roku ta grupa wiekowa stanowić będzie aż 40% społeczeństwa. Wraz z wiekiem zmianom ulegają mechanizmy wchłaniania składników odżywczych co może przyczyniać się do rozwoju wielu chorób tj. otyłości, chorób układu sercowo-naczyniowego, cukrzycy typu 2, osteoporozy, nowotworów. Dlatego też stosowanie suplementów diety staje się coraz bardziej powszechne i uzasadnione jeśli poprzedzone jest konsultacją z lekarzem, farmaceutą lub dietetykiem.

Jak przyjmować suplementy diety?

Liczba osób zażywających suplementy diety systematycznie się zwiększa. Oceniono, że w niektórych krajach (USA, Niemcy) ponad połowa (68-75%) osób powyżej 65 r. życia zażywa na stałe jakieś suplementy diety. W USA z kolei zaobserwowano prawie 3-krotny wzrost zainteresowania suplementami zawierającymi zioła w swoim składzie. Zażywanie suplementów diety może w wielu przypadkach realnie poprawić realizację norm żywieniowych. U osób, u których w diecie występują niedobory witamin i minerałów, stosowanie suplementów diety ma swoje uzasadnienie i na pewno przynosi wymierne korzyści. Jednak badania przeprowadzone w naszym kraju wskazały, że część osób po 65. roku życia stosuje suplementy diety bez uzasadnienia przekraczając spożycie np. żelaza do 500% normy, a witaminy A do 400% normy. Takie sytuacje mogą w sposób znaczny zaszkodzić zdrowiu. Uzupełnienie diety suplementami powinno być przemyślaną decyzją. Według ekspertów łączna zawartość spożywanych witamin i minerałów nie powinna przekraczać górnej normy poziomu witamin i minerałów, ustalonych na podstawie naukowej oceny ryzyka.

Przed rozpoczęciem suplementacji należy skontaktować się z lekarzem, zaufanym farmaceutą lub dietetykiem. Dzięki takiej konsultacji można ustalić dawkę, częstotliwość zażywania oraz wykluczyć zaistnienie ewentualnych interakcji z innymi lekami czy pożywieniem. Suplementacja przynosi wiele dobrego jednak należy do tego tematu podejść z dużą ostrożnością i pozwolić sobie pomóc osobom kompetentnym, dla których zdrowie i zadowolenie pacjenta jest najlepszą satysfakcją. 

 

Opracowanie: mgr farmacji Anna Zagórska