W obrębie błon śluzowych jamy ustnej mogą występować różne zmiany, wywołane przez wiele przyczyn. Jednymi z nich są zmiany aftowe na podniebieniu. Afty są to drobne uszkodzenia i owrzodzenia w obrębie błony śluzowej jamy ustnej z otaczającym miejscowym stanem zapalnym. Zwykle lokalizują się na policzkach, ale czasem zdarza się, że pojawiają się także na podniebieniu. Przyczyny ich rozwoju mogą być różnorodne. W tym artykule opisano te najczęstsze.
Zmiany aftowe na podniebieniu – przyczyny:
Urazy
Jedną z najczęstszych przyczyn wystąpienia zmian aftowych na podniebieniu są urazy jamy ustnej. Zazwyczaj ich pojawienie się związane jest z drażnieniem błony śluzowej przez niedopasowane protezy zębowe i elementy aparatu ortodontycznego. Pojawiają się także podczas wyżynania się zębów, zwłaszcza tzw. zębów mądrości, czyli ósemek. Zwykle nie są powodem do niepokoju i nie wymagają szczegółowej diagnostyki, jednak gdy zmiany nie goją się po 2 tyg. mimo zastosowanego leczenia należy skonsultować się z lekarzem. Aby załagodzić dolegliwości związane z aftami po urazach mechanicznych, zaleca się stosowanie żelu zawierającego poliwinylopirolidon i/lub kwas hialuronowy, które zmniejszają ból1 szybko tworząc stabilną, bioadhezyjną warstwę izolującą odsłonięte zakończenia nerwowe przed czynnikami drażniącymi. Przykładem takiego produktu jest Anaftin – dostępny w formie spray’u, żelu lub płynu do płukania jamy ustnej. Szybko chroni przed bólem i wspomaga naturalne gojenie owrzodzenia.
Infekcje
Zmiany aftowe na podniebieniu są bardzo bolesne.
W przebiegu szeregu infekcji, zarówno wirusowych jak i grzybiczych, mogą pojawiać się zmiany w obrębie podniebienia, które przypominają afty. Do takich chorób zakaźnych zalicza się opryszczkowe zapalenie jamy ustnej, wywoływane przez wirusa opryszczki zwykłej. W wyniku tej choroby w obrębie błon śluzowych pojawiają się liczne pęcherzyki, wypełnione surowiczym płynem, które mają tendencję do rozpadania się z powstawaniem niewielkich owrzodzeń, przypominających afty. Inną infekcją wirusową, obecnie dość rzadko występującą, jest różyczka. W jej przebiegu powstają liczne zmiany na skórze, ale mogą pojawiać się także na podniebieniu pod nazwą plamek Forchhaimera. Zmiany, które przypominają afty, mogą wreszcie występować w przebiegu infekcji grzybiczej, wywołanej przez drożdżaki. Wówczas spotyka się niekiedy rozsiane zmiany o serowatym wyglądzie w obrębie całej jamy ustnej. W leczeniu powyższych chorób stosuje się leki przeciwwirusowe (w opryszczce) lub leki przeciwgrzybicze.
Choroby reumatologiczne
Dużą grupą chorób, do objawów których należą zmiany aftowe na podniebieniu, zalicza się schorzenia reumatologiczne. Są to choroby o nieznanej w pełni przyczynie, w przebiegu których dochodzi do nieprawidłowej reakcji układu odpornościowego organizmu przeciwko własnym jego tkankom. Zmiany w postaci drobnych owrzodzeń na podniebieniu są dość często obserwowane w przebiegu jednej z najczęstszych chorób reumatologicznych, czyli w toczniu rumieniowatym układowym. Jednak aftopodobne zmiany w obrębie podniebienia są niekiedy obserwowane także w innych schorzeniach z tej grupy, m.in. w twardzinie układowej, zespole Sjögrena czy w zapaleniu skórno-mięśniowym2.
Nowotwory
Długo utrzymujące się zmiany, mające tendencje do powiększania, mogą być niepokojącym objawem poważnych chorób. Groźne zmiany zwykle rozpoczynają się od niewielkiego aftopodobnego wyprysku, które ulega stopniowemu powiększeniu i owrzodzeniu. Może niekiedy także podkrwawiać. W przypadku wątpliwości należy zawsze skonsultować podejrzane zmiany z lekarzem. Zmiany aftowe na podniebieniu warto obserwować i nie bagatelizować.
Rekomendacje:
Kurakula M., Rao GSNK. Pharmaceutical assessment of polyvinylpyrrolidone (PVP): As excipient from conventional to controlled delivery systems with a spotlight on COVID-19 inhibition. J Drug Deliv Sci Technol. 2020, 60.
Sikorska D., Samborski W., Jama ustna w reumatologii. Forum Reumatol. 2016; 2(2).
1 M. Kurakula, G. S. N. K. Rao, Pharmaceutical assessment of polyvinylpyrrolidone (PVP): As excipient from conventional to controlled delivery systems with a spotlight on COVID-19 inhibition. J Drug Deliv Sci Technol. 2020; 60, s. 23-41.
2 Sikorska D, Samborski W. Jama ustna w reumatologii. Forum Reumatol. 2016; 2(2), s. 65–69.
Zobacz: Zdrowie i Choroby
Artykuł może zawierać linki do stron i treści od Partnerów, dzięki którym portal jest bezpłatny.